همه چیز در مورد گیاه شاهدانه

شاهدانه جزء گیاهان زراعی قدیمی است که بومی آسیای مرکزی بوده و از آنجا به چین برده شده و در چین سابقه کشت ۴۵۰۰ ساله دارد. کاشت شاهدانه در طول سالیان متمادی به منظور تهیه الیاف آن انجام می گرفته که الیاف آن در تهیه لوازمی مانند طناب، گونی، نخ دندان، بادبان کشتی، کمربند نجات، تورهای ویژه ماهیگیری و برزنت به کار می رود.

از شاهدانه همچنین در صنعت کاغذسازی و داروسازی نیز استفاده می کنند. بذر شاهدانه را اغلب برای تهیه روغن شاهدانه به کار می برند و این روغن تهیه شده از دانه شاهدانه مصارف متعددی از قبیل استفاده در تهیه غذاها، تهیه لاک، سوزاندن در چراغ ها و یا نقاشی دارد.

چون بذر شاهدانه به عنوان یک منبع خوب و غنی از مواد غذایی مورد نیاز پرندگان شناخته می شود، بنابراین از آن به عنوان غذای پرنده نیز استفاده می کنند. گل های شاهدانه به مقدار خیلی کم برگ، ساقه و بذر آن حاوی ترکیبات روانگردان می باشد که تحت عنوان cannabinoids شناخته می شوند. این ترکیبات در مصارفی چون سرگرمی، مذهبی و پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند.

شاهدانه حاوی بیش از ۱۰۰ نوع ترکیب شیمیایی است که مسئول ایجاد عطر آن هستند. ترپنها و سزکویی ترپنها قسمت عمده این ترکیبات را شامل می شوند.

مشخصات گیاهی شاهدانه

کاشت گیاه شاهدانه دارای قدمتی طولانی است که برگ و شاخه های این گیاه در حدود بیش از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد به عنوان ماده محرک استفاده می شده است. شاهدانه یک گیاه بلند به ارتفاع ۱ تا ۳ متر بوده و به رنگ سبز روشن می باشد. دارای برگ هایی بلند، باریک و شمشیر مانند است.

این گیاه از واریته ها و فرم های متنوعی برخوردار است و گیاهی ۲ پایه، علفی و یکساله می باشد. دارای برگ های متقابل در طول سایه است، ولی با نزدیکتر شدن به انتهای ساقه، برگهای آن منفردتر می شوند. برگ های شاهدانه دارای پهنک تقسیم شده به ۵ الی ۷ لوب عمیق دندانه دار که به دمبرگ دراز منتهی می شوند است.

فواید گیاه شاهدانه برای سلامتی

بسیاری از خواص بیولوژیکی مربوط به گیاه شاهدانه متکی به برهمکنش آن‌ها با سیستم عصبی انسان است. سیستم عصبی دارای گیرنده‌های ویژه‌ای است که بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی مانند درک درد، روحیه،‌ حافظه، التهاب، حساسیت و متابولیسم‌های سوخت و ساز را تحت تاثیر قرار می‌دهند. علاوه بر این، ‌گیرنده‌های مشابهی نیز در سلول‌های ایمنی و بافت‌های دستگاه گوارشی، تولیدمثل، قلب و ریه وجود دارند که در برهمکنش با ماده موثره گیاه شاهدانه فعالیتشان بهبود می‌یابد. این گیاه ضد التهاب، ‌ضد سرطان،‌ حاوی آنتی‌اکسیدان و شل‌کننده عضلات است. به طور کلی ۷ خاصیت اصلی گیاه شاهدانه برای سلامتی به شرح زیر است:

۱. کاهش فشار خون

۲. کاهش التهاب

۳. جلوگیری از اعتیاد به مواد مخدر و الکل‌ها

۴. درمان اختلال اضطراب

۵. درمان اختلالات گوارشی

۶. جلوگیری از تشنج

۷. مبارزه با سرطان

در نتیجه، گیاه شاهدانه تاثیر به سزایی در متعادل‌سازی سیستم عصبی و ایمنی انسان دارد. در صورت استفاده از گیاه شاهدانه باید علاوه بر مزایا به معایب آن نیز توجه داشت. پیشنهاد می‌شود در صورتی که تمایل به استفاده از گیاه شاهدانه به صورت مدت‌بلند دارید حتما با پزشک خود مشورت نمایید.

عطر و بوی گیاه شاهدانه

همانند سایر گیاهان، ‌مولکول‌هایی به نام تِرپِن عامل تولید طعم و بو در گیاه شاهدانه هستند. بالغ بر ۱۰۰ نوع مولکول ترپن در گیاه شاهدانه شناسایی شده است. ترپن‌ها براساس تعداد واحدهای تکرارشونده‌شان دسته‌بندی می‌شوند. وجود انواع ترپن‌ها در یک گیاه به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله فرایند تهیه روغن گیاه،‌ شرایط آب و هوایی و یا اینکه در چه مرحله‌ای از چرخه زندگی گیاه آن را برداشت نماییم. ترپن‌ها ترکیبات چربی‌دوست هستند که به راحتی می‌توانند از غشا سلولی و سد خونی-مغزی عبور کنند. آن‌ها خواص دارویی وسیعی دارند. از جمله این خواص دارویی می‌توان به ضد سرطان و التهاب بودن آن‌ها اشاره کرد. علاوه بر این،‌ ترپن‌ها باعث کاهش اضطراب و افزایش ایمنی در بدن می‌شوند.

روغن بذر شاهدانه

از روغن بذر شاهدانه برای تهیه غذا و یا لوازم آرایشی استفاده می‌شود. روغن بذر شاهدانه سرشار از مواد مغذی و مقدار متعادل اُمگا ۳ و ۶ است. استفاده از روغن بذر شاهدانه بر روی پوست می‌تواند منجر به لطافت و نرمی پوست شود و قرمزی التهاب را از بین ببرد. استفاده از لوازم آرایشی حاوی روغن بذر شاهدانه بسیار مفید بوده و علایم خستگی را از پوست برطرف می‌نماید. روغن بذر شاهدانه به محکم‌شدن ساقه‌های مو و ترمیم آن‌ها نیز بسیار کمک می‌کند.

ساقه گیاه شاهدانه

ساقه گیاه شاهدانه سرشار از فیبرهایی با خاصیت آنتی‌باکتریایی است. به همین دلیل از فیبرهای گیاه شاهدانه برای تهیه ماده با خاصیت آنتی‌باکتریالی، لوازم جراحی، یا منسوجات کاربردی استفاده می‌شود. این خاصیت به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی با ساختارهای معینی در این گیاه است.

معایب بلند مدت استفاده از ماریجوانا که از شاهدانه به انسان می رسد

در بلند مدت، استفاده از ماریجوانا در نوجوانان تکامل مغز را با اختلالاتی روبرو می‌کند. زمانی که نوجوانان از ماریجوانا استفاده می‌کنند، ماده مخدر آن می‌تواند منجر به آسیب دیدن حافظه و عملکرد یادگیری آن‌ها بشود. این امر به این دلیل است که مغز قادر به ارتباط برقرار کردن بین بخش‌های اصلی در زمان فکر کردن و یادگیری نخواهد بود. علاوه بر این، ماریجوانا می‌تواند منجر به بیماری‌های روانی مانند توهم و پارانویای موقت شود.

معایب دیگر استفاده از ماریجوانا در دراز مدت به شرح زیر است:

• مشکلات تنفسی
• افزایش ضربان قلب
• اختلالات تکامل جنین حین و پس از حاملگی
• شدت‌ یافتن حالت تهوع

لازم به ذکر است کشت شاهدانه در حال حاضر توسط وزارت بهداشت و درمان تحت نظارت سپاه ممنوع اعلام شده و کسانی که نسبت به تولید ماریجوانا اقدام نمایند تحت پیگرد قانونی قرار میگیرند.